Anrhydeddau 2008

Urddo i’r Orsedd

Mae nifer o Gymry yn cael eu hanrhydeddu i
Orsedd Y Beirdd bob blwyddyn.
Cyhoeddwyd yr anrhydeddau am 2008
isod.

Urddau’r Orsedd 2008

I’w derbyn i’r Orsedd 2008

Rhestr lawn o’r Cymry fydd yn cael eu derbyn i Orsedd y Beirdd eleni yn Eisteddfod Caerdydd a’r Cylch ym mis Awst.

I’w hurddo fore Llun 4 Awst 2008. Urddir ar gyfrif eu graddau yn cynnwys astudiaethau Cymraeg neu Gerddoriaeth:

Urdd Cerddor

Maria Ataou, Treganna, Caerdydd
Helen Davies, Y Ddraenen, Caerdydd
Ruth Elinor Davies, Yr Eglwys Newydd, Caerdydd
Anwen Ebenezer Ellis, Gwaelod-y-garth, Caerdydd
Rhian Mair James, Y Rhath, Caerdydd
Angharad Wyn Jones, Glasinfryn, Bangor, Gwynedd
Caryl Ebenezer Thomas, Llandaf, Caerdydd
Ruth Williams, Y Ddraenen, Caerdydd

Urdd Llenor

Olwen Rhiannon Allender, Casnewydd
William Huw Davies, Pen-y-bont ar Ogwr
Catrin Angharad Wallis Evans, Llandaf, Caerdydd
Gweneth Ann Evans, Llandaf, Caerdydd
Sara Martel Hughes, Y Rhath, Caerdydd
Nia Mair Jones, Llandyfaelog, Caerfyrddin
Catrin Mari Nicholas, Llannon, Llanelli
Ceri Ffion Richards, Llandysul, Ceredigion
Helen Thomas, Treganna, Caerdydd
Lowri Angharad Thomas, Capel Hendre, Rhydaman
Gareth Rhys Tomos, Derwen Fawr, Abertawe
Sioned Angharad Wyn, Yr Eglwys Newydd, Caerdydd

Arholiadau’r Orsedd

Urdd Cerddor (Gwisg Las)

Elwyn Evans (Siôr ap Oswyn), Caeredin

Urdd Ieithydd (Gwisg Las)

Richard Garner Williams (Richard y Llan), Pontcanna, Caerdydd

Urdd Iaith Ofydd (Gwisg Werdd)
Francesca Dimech, Penarth, Bro Morgannwg
Mari Edwards, Castell-nedd
Rhian Lloyd Haggett, Y Barri, Bro Morgannwg
Alun Fôn Roberts, Llanfrothen, Gwynedd

Bu’r ymgeisydd canlynol yn llwyddiannus yn arholiad Iaith Ofydd 2 yn unig: Ian Christopher Thomas, Llandaf, Caerdydd

Urddau Er Anrhydedd 2008

 

  • Enillwyr Llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Urdd Gobaith Cymru, Sir Gâr 2007:

    Ceri Elen, Hen Golwyn – Enillydd y Fedal Lenyddiaeth
    Rhiannon Marks, Cil-y-cwm, Llanymddyfri – Enillydd y Goron
    Hywel Griffiths, Llanbadarn Fawr, Aberystwyth – Enillydd y Gadair

  • Enillydd Llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Abertawe a’r Cylch 2006:

     

    Katherine Allen, Yr Eglwys Newydd – Enillydd Ysgoloriaeth W Towyn Roberts

    Enillwyr Llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Sir Fflint a’r Cyffiniau 2007:

    Urdd Ofydd er Anrhydedd
    Trefor Pugh, Trefenter, Ceredigion -Enillydd Gwobr Goffa Lady Herbert Lewis
    Gavin Ashcroft, Pontypridd – Enillydd Unawd Cerdd Dant dros 21 oed
    Gwawr Edwards, Bethania, Llannon – Enillydd Ysgoloriaeth W Towyn Roberts
    Robyn Lyn Evans, Caerfyrddin – Enillydd Gwobr Goffa David Ellis
    Llio Eleri Evans, Llanfairpwll – Enillydd Gwobr Goffa Osborne Roberts
    Glain Llwyd, Cefnddwysarn, Y Bala -Enillydd Rhuban Glas Offerynnol dros 19 oed
    Gwion Aled Williams, Llansannan, Dinbych – Enillydd Gwobr Richard Burton
    Rhian Evans, Y Tymbl – Enillydd Gwobr Goffa Llwyd o’r Bryn
    Julie MacMillan, Ynyswen, Y Rhondda – Enillydd Dysgwr y Flwyddyn

    Urdd Derwydd er Anrhydedd

    Nic Ros, Rhiwlas, Bangor – Enillydd y Fedal Ddrama
    Mary Annes Payne, Dwyran, Llanfairpwll – Enillydd y Fedal Ryddiaith
    Tony Bianchi, Caerdydd – Enillydd Gwobr Goffa Daniel Owen

    I’w derbyn i Urdd Derwydd er anrhydedd ar gyfrif gwasanaeth maith ac arbennig i’r Orsedd a’r Eisteddfod
    Janet Evans (Sioned o’r Llan), Llanbedr Pont Steffan
    Neli Jones (Elinor Fflur), Pontrhydfendigaid
    Rob Nicholls (Robert Nichol), Caerdydd
    Teifryn Rees (Teifryn), Felinfoel
    Margaret Williams (Margaret Bryn), Caerdydd

    I’w hurddo fore Gwener, 8 Awst, yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd a’r Cylch 2008:

    Urdd Ofydd er Anrhydedd (Y Wisg Werdd)

    Mallt Anderson, Caerdydd Mae enw Mallt Anderson yn enwog drwy Gymru gyfan oherwydd ei hymroddiad i fywyd diwylliannol y genedl. Yng nghanol ei phrysurdeb, un o’i chymwynasau mwyaf â Chymru yw ei gwaith allweddol yn sicrhau na fyddwn byth eto yn anghofio Gwenllian, Tywysoges “Goll” Cymru, a sefydlu Cymdeithas y Dywysoges Gwenllian.

    Rhian Bebb, Machynlleth Mae hi wedi ennill yn haeddiannol le amlwg yn cyfansoddi a hyfforddi a pherfformio ym myd canu gwerin, yn arbennig gyda’r delyn deires a’r acordion. Bu’n llysgennad dros ddiwylliant gwerin Cymru ar draws gwledydd y byd, a bu’n ddisglair ei chyfraniad i gymdeithasau ac eisteddfodau yn ei bro a thrwy Gymru.

    Janine Wyn Davies, Pont-rhyd-y-fen Rhagorodd yn ei maes fel bydwraig nes gwneud cyfraniad sylweddol fel ymchwilydd ac uwch-ddarlithydd yn y pwnc ym Mhrifysgol Morgannwg. Ond drwy ei chysylltiadau â’r diwylliant Cymraeg yn aelwydydd yr Urdd fe fagodd ymroddiad at yr iaith, a bellach mae’n ddylanwadol yn hybu defnyddio’r Gymraeg yn y gweithle.

    Sydney Gwendoline Davies, Glyn Ceiriog Gwraig gampus i’w chymdogaeth. Wedi priodi Theo Davies o Lyn Ceiriog ymsefydlodd yn y dyffryn gan gyfrannu’n gyfoethog iawn at fywyd masnachol a chrefyddol a diwylliannol y fro ar hyd yr hanner canrif y mae wedi bod yno. Ym mhob gweithgaredd o bwys yn y rhan hon o Gymru mae ganddi hi ryw gyfran allweddol.

    Aled Edwards, Cilfynydd Ar hyn o bryd mae’n Brif Weithredwr Cytûn, a chyfrannodd eisoes yn effeithiol at gyd-ddeall rhwng cymunedau a chrefyddau yng Nghymru. Y mae’n fedrus wrth ymgyrchu dros gyfiawnder mewn materion megis cydraddoldeb hiliol a hynt ceiswyr lloches a ffoaduriaid, gan fod yn llais a chydwybod yng ngwleidyddiaeth Cymru.

    Caradog Evans, Yr Hendy Bu ar lwyfan yr Eisteddfod Genedlaethol dros nifer helaeth o flynyddoedd fel adroddwr, arweinydd cynhyrchydd drama a beirniad, a chyflwynydd medrus ar lwyfan y Babell Lên. Gwasanaethodd hefyd fywyd diwylliannol y bröydd y bu’n byw ynddyn nhw, yn arbennig fel actor a chynhyrchydd a chadeirydd Cymdeithas y Ddrama Gymraeg yn Abertawe.

    Y Tad Tony Hodges, Caerdydd Camp fawr iddo, ar gyrion Caerdydd ar dir anaddawol iawn, lwyddo i feithrin plwyf Catholig ffyniannus, dwyieithog. Er ei fagu ar aelwyd Saesneg, ymddiddorodd yn hanes Cymru a’i hiaith yn ystod ei hyfforddiant fel offeiriad, a bellach y mae ei ymroddiad deublyg, i’r Ffydd ac i ddiwylliant Cymru, yn ysbrydoliaeth i bawb o’i gyfoedion.

    William Maldwyn James, Capel Bangor, Aberystwyth Ymhlith ei rinweddau mawr y mae ei ymroddiad diarbed i wahanol achosion, gan gynnwys ei wasanaeth i’r Eisteddfod Genedlaethol. Y mae’n organydd yn ei eglwys ers 56 o flynyddoedd, ac ers cyfnod maith yn Glerc y Cyngor Cymuned, yn Ysgrifennydd Cymdeithas y Deillion yng Ngheredigion, ac yn gwasanaethu ar Gyngor Cymru.

    Dewi Morris Jones, Bronant, Aberystwyth Rhoddodd oes o wasanaeth fel golygydd proffesiynol gan olygu cannoedd o deipysgrifau a’u llywio drwy’r wasg. Y mae hwn yn waith creadigol sy’n gofyn am grebwyll llenyddol yn ogystal â manylder technegol. Y mae’n ŵr o ddiwylliant eang, yn rhugl ei Lydaweg a’i Ffrangeg, ac yn ymroddgar yn ei wasanaeth i’w gymuned yn ei fro.

    Heather Jones, Caerdydd Yn gantores amryddawn a phoblogaidd iawn. Dysgodd Gymraeg, a thros gyfnod maith bu’n brysur yn hyrwyddo’r iaith drwy ei thalentau. Perfformiodd mewn ysgolion a chartrefi henoed yn ogystal ag ar lwyfannau teledu a chyngherddau canu pop. Ysbrydolodd genedlaethau o ddysgwyr, ac y mae Cymru oll wedi ei chymryd at ei chalon.

    Rhian Jones, Llangwm Ers iddi ymgartrefu yn Llangwm bu ei chyfraniad i draddodiad cerdd a cherdd dant yr ardal yn eithriadol. Bu’n hyfforddi unigolion a phartïon a chorau cerdd dant ers degawdau, a gwelir ei henw yn aml fel beirniad yn yr Eisteddfodau Cenedlaethol a’r ŵyl Gerdd Dant. Cyfrannodd at ddealltwriaethau cenedlaethau o ieuenctid yng nghyfrinion y grefft.

    Roy Noble, Aberdâr Dechreuodd ei yrfa ym myd addysg, gan ennill nifer o ysgoloriaethau, a theithio amryw wledydd. Pan droes at ddarlledu cydnabuwyd ei ddawn a’i allu naturiol gan y gwobrau a ddyfarnwyd iddo. Bu’n weithiwr selog dros gyfnod maith yn cefnogi mudiadau gwirfoddol, a daw ei boblogrwydd a’i bersonoliaeth i’r golwg yn ei gyfrolau yn Gymraeg a Saesneg.

    John Price, Machynlleth Crefftwr cain sy’n gelfydd eithriadol wrth drin metelau. Lluniodd lu o goronau a thlysau i eisteddfodau a gwyliau lleol a chenedlaethol, gan gynnwys pedair coron i’r Eisteddfod Genedlaethol. Bu’n beirniadu yn rheolaidd yn yr adran grefftau yn y Sioe Frenhinol. Ac, yn goron ar ei gyflawniadau, y mae’n eang ei ddiwylliant, yn ymroddgar i’w eglwys a’i gymdeithas.

    Bethan Smallwood, Llangwm Pan ddychwelodd i Langwm daeth yn un o gymwynaswyr pennaf y fro. Y tu hwnt i’w dyletswyddau fel athrawes gerdd yn y Bala bu’n llwyr ei hymroddiad i Aelwyd Llangwm yn dysgu unawdwyr a phartïon. Ac fel arweinyddes ddawnus Côr Meibion Llangwm fe’u tywysodd i gyfnod arbennig o lewyrchus mewn eisteddfod a chyngerdd, adre a thramor.

    Elfyn William Thomas, Caernarfon Bu’n gefnogwr brwd i bob agwedd ar ddiwylliant Cymru. Yn Eisteddfod Tyddewi 2002 enillodd wobr Menter a Busnes am hyrwyddo’r Gymraeg. Fel rheolwr gyfarwyddwr Cwmni Seren Arian trefnodd deithiau i holl brifwyliau Cymru yn ogystal â theithiau i bedwar ban byd i gefnogi sêr fel Bryn Terfel, a Gwyn Hughes Jones.

    Myra Turner, Waunfawr, Caernarfon Ers blynyddoedd bu’n un o gynheiliaid eisteddfodau lleol a thaleithiol Cymru fel cystadleuydd cyson. Byddai hefyd yn cludo eraill gyda hi, a’r cwmni o gystadleuwyr yn gaffaeliad gwerthfawr i bob eisteddfod. Byddai hithau bob amser yn ddeallus ei dehongliad a choeth ei mynegiant, a bu’n fuddugol am adrodd yn holl brif Eisteddfodau’r wlad.

    John Ellis Williams, Llanrug Llenor unigryw. Y mae’n nofelydd, yn gyfrannwr cyson i Eco’r Wyddfa a chyfnodolion lu. Teithiodd y byd, gan gerdded yng nghwmni sipsiwn, gweithio yng nghaeau gwenith Ffrainc a chyda ceffylau gwyllt y Camargue, a dod yn gyfaill agos i Mme. Simone de Beauvoir. Yna crwydro pellach, o’r Sierra Nevada i’r Swistir. Bellach mae yn ôl yng Ngwynedd.

    Urdd Derwydd

    Bethan Bryn, Aberystwyth Ers dros ddeugain mlynedd bu yn gweithredu fel telynores swyddogol ym mhrif Eisteddfodau a gwyliau Cymru. Yn ogystal â bod yn berfformwraig o’r radd flaenaf, y mae’n cyfansoddi, hyfforddi a beirniadu yn gyson. Bu’n arweinydd nifer o bartïon a chorau, gan arwain pob un ohonynt yn eu tro i fuddugoliaeth yn yr Eisteddfod Genedlaethol.

    Hazel Walford Davies, Aberystwyth Yn academydd sydd wedi cyfrannu’n sylweddol i wyddor y theatr yng Nghymru. Y mae’n feirniad llenyddol ac yn awdur a golygydd toreithiog. Ers blynyddoedd fe fu’n gadeirydd ac aelod ar nifer o gyrff allweddol ym myd addysg, yng Nghymru a thramor, gan wasanaethu’n aml fel Athro ymweliadol mewn nifer o brifysgolion.

    Yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas, Caerdydd Saif ar ei ben ei hun ymhlith gwleidyddion Cymru. Bu’n annibynnol ac anghonfensiynol ei farn ar lu o bynciau, ac enillodd barch ac edmygedd mawr ei gyd-Gymry am ddisgleirdeb ei allu a threiddgarwch ei weledigaeth. Fel Llywydd y Cynulliad sefydlodd ddelwedd arhosol i’r swydd honno, sy’n gyfuniad o gadernid ac urddas.

    Rebecca Evans, Penarth Mae hi heddiw ar frig ei gyrfa, gyrfa a’i harweiniodd eisoes i dai opera a neuaddau cyngerdd enwoca’r byd. Enillodd yn ddiweddar y wobr am y Recordiad Opera gorau, a threchu perfformiadau’r meistri. Y mae ei phersonoliaeth, ei dawn naturiol a’i llais gwefreiddiol wedi ennyn ymateb brwd a chanmoliaeth gan adolygwyr praffaf byd cerdd.

    Athro Julian Hopkin, Abertawe Mae iddo le anrhydeddus ym meddygaeth Cymru. Wedi gyrfa ddisglair mewn gwahanol ganolfannau ymchwil, ef a fu’n bennaf cyfrifol am sefydlu Ysgol Feddygol yn Abertawe. Y mae’n Athro Ymweliadol mewn gwahanol Brifysgolion tramor, a’i gyhoeddiadau, gan gynnwys ei gyfrol Gymraeg, Y Medic, yn niferus a dylanwadol.

    Dr E. Wyn James, Caerdydd Uwch-ddarlithydd ym Mhrifysgol Caerdydd ac academydd eang ei ddiddordebau. Y mae’n ŵr cadarn ei farn a’i argyhoeddiad ac yn awdurdod cydnabyddedig yn ei brif feysydd ymchwil. Er amled ei weithgareddau colegol y mae’n arbennig o ymroddgar yng nghylchoedd diwylliannol ei fro a’i wlad, yn weithgar yn ei eglwys a chyda papur bro Y Dinesydd.

    Caryl Parry Jones, Y Bont-faen Y mae gallu a’i dawn wedi ennyn edmygedd Cymru oll. Bu’n Fardd Cenedlaethol Plant Cymru, cyfansoddodd rai o ganeuon ysgafn gorau’r iaith, yn awdur sgriptiau radio a theledu a ffilm, yn gynhyrchydd a hyfforddwraig, ac yn feirniad cenedlaethol. Drwy’r cyfan gweithiodd yn wirfoddol a diflino dros Addysg Gymraeg.

    Geraint Wyn Jones, Bangor Cydnabyddir ei fod yn un o brif addysgwyr ei gyfnod, ac un sydd wedi gwneud cyfraniad gwir ganmoladwy i ddysgu Cymraeg fel ail iaith. Yn ei gyfnodau cynhyrchiol yn ddarlithydd yng Ngholeg Harlech a’r Brifysgol ym Mangor gwnaeth waith arloesol a chreiddiol yn y maes hwn, ac ef a fu’n allweddol yn sefydlu gwobr Dysgwr y Flwyddyn.

    John Glyn Jones, Dinbych Bu cyfraniad i ddiwylliant Cymraeg ardal Dinbych yn eithriadol. Ar wahân i’w lwyddiant fel Prif Weithredwr Cymdeithas Tai Clwyd, a’i wasanaeth fel Ynad Heddwch, y mae’n fardd o safon genedlaethol, ac yn un o swyddogion Barddas. Mae’n arweinydd tîm y Talwrn â thîm y papur bro, ac yn gyfrannwr ymroddgar ym myd iaith a chrefydd a gwleidyddiaeth.

    John Gwynfor Jones, Caerdydd Cyhoeddodd eisoes nifer helaeth o gyfrolau ac erthyglau gan sefydlu ei le yn brif awdurdod yn ei faes yn hanes Cymru. Bu’n hybu, dysgu a chyfarwyddo myfyrwyr drwy gyfrwng y Gymraeg, gan ledu’r egwyddor honno i faes arholiadau’r ysgolion. Bu hefyd yn ymroddedig iawn ym mywyd diwylliannol a chrefyddol Caerdydd ers dros ddeugain mlynedd.

    J. Gareth Llewelyn, Caerdydd Cyfrifir ef bellach yn un o brif Niwrolegwyr Prydain. Ef oedd y symbylydd i sefydlu amryw o glinigau niwrolegol yng Ngwent a thros Gymru. Y mae ei waith wedi ennyn edmygedd y byd meddygol, a’r llynedd enillodd y Cymro twymgalon hwn y Wobr Efydd am ragoriaeth glinigol. Bu’n frwd ei gefnogaeth i werth gwasanaeth meddygol dwyieithog.

    Kenneth O. Morgan, Witney, Swydd Rhydychen Bu bellach yn arweinydd yn hanes modern Prydain am dros ddeng mlynedd ar hugain, a’i gydnabod ledled y byd am ei waith ar hanes Cymru a’r Blaid Lafur. Fe’i dyrchafwyd yn Farwn Morgan o Aberdyfi, gan wasanaethu Tŷ’r Arglwyddi ar ei Bwyllgorau allweddol. Y mae mwyafrif ei gyfrolau cynhwysfawr yn gyfraniad arhosol i hanes ein gwlad.

    David Raymond Owens, Caerdydd Y mae ei ddoniau meddygol wedi dwyn iddo glod a chydnabyddiaeth byd eang. Y mae Cymru’n elwa’n helaeth ar ei wybodaeth arbenigol ym myd clefyd y siwgr, a sefydlodd wasanaeth sgrinio sydd gyda’r gorau yn Ewrop. Er ei brysurdeb fe ddeil i gefnogi’n gyson ddiwylliant a chelf yng Nghymru, yn ogystal â’r Eisteddfod Genedlaethol.

    Syr Emyr Jones Parry, Caergrawnt Cafodd yrfa ddisglair fel gwyddonydd cyn ymuno â’r Swyddfa Dramor. Bu’n ddiplomydd medrus mewn gwahanol wledydd nes ei ddyrchafu’n Gynrychiolydd Prydain yn NATO ac yna yn Llysgennad Prydain yn Y Cenhedloedd Unedig. Dychwelodd i swydd allweddol yn natblygiad ein cenedl, fel Cadeirydd y Confensiwn ar ddyfodol y Cynulliad.

    Gaynor Morgan Rees, Dinbych Cipiodd galon cynulleidfaoedd drama a gwylwyr teledu yng Nghymru, gan ymddangos mewn prif rannau yn ein theatrau, ac yn ffilmiau a chyfresi teledu mwyaf poblogaidd ein cyfnod. Mae’n fywiog a diarbed ei gwasanaeth yn gymdeithasol, fel yn ei thymor yn Faeres Dinbych. Mae’n parhau’n llawn prysurdeb yn ffilmio, darlithio a hyfforddi.

    Matthew Rhys, Caerdydd Dechreuodd ei yrfa pan gafodd ei gastio yn y ffilm Gymraeg, “Bydd yn Wrol”, ac wedyn yn y ddrama Gymreig, “House of America”. Ond daeth yn seren yn y gyfres deledu Americanaidd, “Brothers and Sisters”, gan ennyn sylw a chlod rhyngwladol. Y mae disgleirdeb ei berfformiadau ar lwyfan ac mewn ffilm wedi ei sefydlu fel un o actorion gorau Cymru.

    Tim Saunders, Caerdydd Cafodd ei eni i rieni o dras Albanaidd a Gwyddelig, a chael ei fagu yng Nghernyw. Dysgodd Gymraeg gan ddatblygu yn bolymath o Gelt, toreithiog eithriadol ei waith mewn cyhoeddi a darlledu a hyfforddi. Cyfansoddodd gerddi mewn tair o’r ieithoedd Celtaidd, ond Cymru sydd wedi elwa fwyaf ar ei weithgareddau amryddawn yn gymdeithasol a diwylliannol.

    Catrin Stevens, Casllwchwr Mae ei chyfraniad i iaith a diwylliant Cymru yn un cwbl nodedig. Y mae’n llenor, awdur cynhyrchiol a hanesydd, wedi Cadeirio a Llywyddu dau brif fudiad cenedlaethol, ac yn aelod treiddgar ei barn ar Bwyllgorau Canolog yr Eisteddfod. Y mae ei gweithgaredd lleol yr un mor ddiflino, megis ei gwaith yng Nghasllwchwr yn hyrwyddo trosglwyddiad yr iaith yn y fro.

    Hywel Williams, Caernarfon Yn ei swydd gyntaf fel gweithiwr cymdeithasol bu’n arloesi drwy gyfrwng y Gymraeg. Fel y datblygai ei yrfa gwelwyd ei ymroddiad dros yr iaith yn dwyn ffrwyth, yn arbennig mewn perthynas â Chyngor Gwaith Cymdeithasol, a chyhoeddodd gyfrolau a phapurau treiddgar eu gweledigaeth. Ers 2001 y mae’n Aelod Seneddol gweithgar a dylanwadol.